نشست علمی«بازخوانی اندیشه اجتماعی شهید محمدباقر صدر»

نشست «بازخوانی اندیشه اجتماعی شهید محمدباقر صدر» با سخنرانی استاد سیدمنذر حکیم، حجت الاسلام پارسانیا، حجت الاسلام مجتبی الهی خراسانی و مهدی حسین زاده یزدی 3 اردیبهشت 98 در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

استاد سیدمنذر حکیم در این نشست گفت: مظلومیت شهید صدر در مجامع علمی نجف و دیگر حوزه ها مشهود است. شاید شهید صدر در خارج از ایران و عراق معروف تر باشد. قرآن می فرماید «ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ» یعنی این کتاب را به کسانی از بندگانمان که برگزیدیم به میراث دادیم؛ پس برخی از آنان [در ترک عمل به کتاب] ستمکار بر خویش اند، و برخی از آنان میانه رو، و برخی از آنان به اذن خدا در کارهای خیر [بر دیگران] پیشی می گیرند.

وی ادامه داد: بندگان خدا در این آیه به سه گروه تقسیم شده اند. گروه اول آنهایی که به خودشان ستم کرده اند و از فرصت ها استفاده بهینه نکرده اند و گروه دوم، گروه میانه رو هستند که افرادی هستند که قدر فرصت ها و امکانات و استهدادهای خود را پیدا کردند و در یک حد متعادل و در یک سطح قابل قبول بوده اند. گروه سوم پیشتاز هستند که با توجه به توفیقات الهی در همه خیرات و زمینه ها خوب پیشتاز بودند که انبیاء و ائمه از این دست هستند. می توان ادعا کرد شهید صدر یکی از افراد پیشتاز این گروه است که البته پیشتازی مراتب دارد.

وی افزود: شهید صدر بحثی در مورد اهل بیت دارند که مجموعه سخنرانی های ایشان است و به فارسی ترجمه شده و از سقیفه تا کربلا را روایت می کند. آنجا تحلیل می کنند جامعه اسلامی آن زمان به آگاهی رسیده بود اما قدرت اراده و عزم نداشت چرا که طبق روایت دل هایشان با امام بود اما شمشیرهایشان بر علیه امام بود. در این شرایط چگونه خون امام توانست جامعه را متحول کند؟

استاد سیدمنذر حکیم گفت: در آن تحلیل اشاره می کنند که امام کاری کرد که اراده مردم را متحول کند. ایشان می فرماید در جامعه ای که خون جوشان امام حسین نباشد چه باید کرد؟ ایشان می فرمود آنقدر باید در جامعه خون هایی به جوشش در بیاید و فوران کند و شهادت اتفاق بیفتد تا جریان و حرکتی را به وجود آورد.

وی ادامه داد: ما اگر بخواهیم روی اندیشه شهید صدر کار کنیم به چه نیاز داریم؟ ما باید به خوبی اندیشه های شهید صدر را بازخوانی کنیم و پس از آن قدرت نقد یافته و یک حرکت تکاملی را آغاز کنیم. برخی هنوز آثار شهید صدر را نخوانده اند ولی صحبت از عبور از شهید صدر می کنند.

وی افزود: ما هر گاه اندیشه های شهید صدر را مطالعه می کنیم احساس می کنیم جدید و نو است. ما در اندیشه شهید صدر به ۳ مولفه نیاز داریم. یکی موضوع یابی و بحث های اجتماعی ایشان است. دوم مسئله شناسی و سوم روش شناسی شهید صدر است.

استاد سیدمنذر حکیم گفت: در حوزه ها و در دانشگاه ها در مسئله شناسی و روش شناسی شهید صدر بسیار کم کار شده است. در حالی که شهید صدر بیشترین تاکید را بر روش شناسی داشته است.

وی ادامه داد: من فهرستی از عناوین مهم در مورد اندیشه های شهید صدر را بیان می کند که هر یک از اینها قابلیت تبدیل شدن به پایان نامه را دارد. محتوای اندیشه اجتماعی شهید صدر، روش دستیابی به اندیشه اجتماعی شهید صدر، روش بهره برداری از اندیشه شهید صدر، آشنایی با منابع و میراث شهید صدر، کتاب مجتمعنا، ویژگی های اندیشه اجتماعی شهید صدر، جامعه انسانی و جامعه اسلامی از نگاه شهید صدر، اندیشه های تمدنی شهید صدر، روش شناسی اندیشه های تمدنی شهید صدر، نظام اجتماعی اسلام از نگاه شهید صدر، روش شهید صدر در بررسی و ارزیابی مهمترین نظامات اجتماعی معاصر، نقش شهید صدر در نظریه پردازی و نهادینه کردن اصل ولایت الهی و ولایت فقیه در نظام جمهوری اسلامی، موضوع شناسی و مسئله یابی اندیشه اجتماعی شهید صدر، روش شناسی حل مسئله، ابتکارات شهید صدر در خصوص طرح های علمی، نظام جامع فقه خانواده و… از این دست است.

وی افزود: ۱۴ جلد کتاب پیشوایان هدایت از شهید صدر داریم که طرحی بسیار فاخر و مورد استفاده است.

وی در پایان گفت: یکی دیگر از مسائل نظام جامع خانواده در اسلام است. ما فقه فردی نداریم بلکه انسان در جامعه و جامعه انسانی داریم که حلقه وصل آنها سنت ازدواج و تشکیل خانواده است که این نظام می خواهد. تشکیل خانواده، مدیریت خانواده، حقوق خانواده ، تربیت خانواده ، اقتصاد خانواده، سلامت خانواده، روابط اجتماعی خانواده، خانواده و محیط زیست، خانواده و دولت و… هر یک نظام خاص خود را دارد.