باید کاری کنیم که فرزندانمان بتوانند روی پای خود بایستند و حتی اگر شرایط زندگی هم مناسب نباشد ولی دو مؤلفه در فرزندان وجود داشته باشد؛ اول احساس مسئولیت برای پذیرش زندگی و تشکیل خانواده و فرزندآوری و دیگر توانمندی برای اداره زندگی که متاسفانه این احساس مسئولیت وجود ندارد و کمرنگ است.
به نقل از پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح علوم انسانی اسلامی، آیت‌الله سیدمنذر حکیم، استاد درس خارج حوزه علمیه، هفتم شهریورماه در همایش ملی اخلاق و تربیت در سیره و معارف رضوی که از سوی دفتر قم بنیاد علمی پژوهشی آستان قدس رضوی در حال برگزاری است با بیان اینکه عیون اخبارالرضا و کتاب فقه رضوی از منابع مهم در عرصه معارف رضوی است که البته در مورد نسبت کتاب دوم به امام رضا(ع) بحث است، به موضوع تربیت فرزند و تشکیل خانواده شایسته از نگاه معصومین(ع) پرداخت و گفت:
اینکه اهل بیت(ع) همه نور واحد هستند و به تعبیر مقام معظم رهبری، انسان ۲۵۰ ساله مؤید این است که ما باید به مجموعه اهل بیت(ع) نگاه منظومه و مجموعه‌ای داشته باشیم و ۱۴ معصوم(ع) را یکجا ببینیم تا بتوانیم به معارف ایشان در مورد تربیت فرزند و خانواده شایسته دست یابیم.
وی با بیان اینکه ما نظام جامع خانواده داریم و در این نظام، تعلیم و تربیت، اقتصاد، روابط اجتماعی و سلامت خانواده و … مطرح است، افزود: در روایات رضوی هم دو نوع وجود دارد؛ اول روایات انشایی امام که از خودشان روایت شده است و دسته دوم روایاتی که ایشان از سایر ائمه(ع) و پیامبر(ص) نقل فرموده‌اند یعنی امام(ع) راوی پدران گرامی‌شان هستند. امام رضا(ع) در فرمایشاتشان در مورد خانواده شایسته به آیه ۱۳ سوره مبارکه حجرات استناد فرمودند زیرا این آیه بر روی جامعه خانواده‌محور تاکید دارد؛ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ.
آیت‌الله سیدمنذر حکیم با بیان اینکه امام رضا(ع) بر روی چندمحور تاکید فرموده است، افزود: از جمله اینکه ازدواج چه نقشی در تشکیل خانواده شایسته دارد، ازدواج باید شایسته باشد تا منجر به تشکیل خانواده شایسته شود و از منظر امام رضا(ع)، برای ازدواج شایسته هم، ازدواج به‌هنگام لازم است. امام رضا(ع) از پیامبر(ص) نقل فرمودند که دختر شایسته است که بلوغ جنسی خود را در خانه همسرش طی کند.
آفت ازدواج دیرهنگام
وی افزود: الان متاسفانه ازدواج دیرهنگام آفات و بلایای زیادی را متوجه خانواده‌ها و جامعه کرده است. ازدواج به‌هنگام برای هر دو جنس مورد تاکید است. البته الان این مسئله عملی نیست زیرا ما فرهنگسازی نکردیم و والدین فرزندانشان را برای پذیرش مسئولیت خانواده مستقل آماده نکرده‌اند.
استاد درس خارج حوزه علمیه اظهار کرد: حضرت زهرا(س) در شرایطی که مادرشان را از دست داده بودند ولی در سن کم، لقب ام ابیها گرفتند یعنی نقش مادری برای پیامبر(ص) ایفا کردند اما ما بلوغ را ۱۸ سال قرار داده‌ایم و اگر دختری زیر این سن ازدواج کند و بچه هم داشته باشد باز این ازدواج غیرقانونی تلقی می‌شود. امام رضا(ع) هفت ویژگی را برای همسر شایسته برشمرده است و درباره مرد هم گفته است که به مرد بداخلاق، همسر ندهید. همسر صالح، همسری است که الیف باشد و الفت با زنش داشته باشد و همسرش را در امور دنیا و آخرت یاری دهد.
وی با بیان اینکه امام رضا(ع) مرد را از ازدواج با همسری که دنیاگراست پرهیز داده است، تصریح کرد: پسر باید دارای ایمان، تقوا، آینده‌نگری و قدرت مدیریت خانواده باشد و دختر، صلاحیت همسرداری و فرزندآوری و تربیت فرزند را باید داشته باشد در این صورت نقشه راه رسیدن به خانواده شایسته طی خواهد شد؛ بنده ۸۰ روایت در مورد تشکیل خانواده تا انحلال آن احصا کرده‌ام؛ البته چون روایات امام رضا(ع) بی‌ارتباط با روایات سایر معصومین(ع) نیست و مکمل همدیگر است باید به آن روایات هم توجه شود.
منذرحکیم با اشاره به بحران فرزندآوری، اظهار کرد: در روایات بر ازدواج با همسری که فرزندآور است تاکید شده است؛ از جمله در روایت داریم که فرزند سقط شده هم در شمارش فرزند برای والدین شمرده می‌شود و ثوابش به والدین خواهد رسید؛ امروز متاسفانه حتی خانواده‌هایی که با فرهنگ اهل بیت(ع) هماهنگ و تابع هستند در بحث فرزندآوری تاخیر دارند و کوتاهی می‌کنند. برخی والدین هم به بهانه اینکه تربیت سخت است و امکانات مادی نداریم در این عرصه کوتاهی می‌کنند بنابراین باید در فرهنگسازی تجدیدنظر کنیم و فرزندان خود را برای پذیرش مسئولیت‌های آینده اماده کنیم.
لزوم توانمند کردن فرزندان
وی با اشاره به طرح «کارگردان زندگی خود باش» که در مؤسسه ذریه النبویه بر روی آن کار شده است، افزود: ما باید کاری کنیم که فرزندانمان بتوانند روی پای خود بایستند و حتی اگر شرایط زندگی هم مناسب نباشد ولی دو مؤلفه در فرزندان وجود داشته باشد؛ اول احساس مسئولیت برای پذیرش زندگی و تشکیل خانواده و فرزندآوری و دیگر توانمندی برای اداره زندگی که متاسفانه این احساس مسئولیت وجود ندارد و کمرنگ است.
سیدمنذر حکیم با اشاره به فرمایشاتی از امام رضا(ع) در مورد خانواده شایسته، تصریح کرد: اولین اصل در تربیت فرزند و فرزندپروری، استناد به گنجی است که در داستان خضر و موسی(ع) مطرح شده است، امام(ع) فرمودند که این گنج این چند جمله بوده است: «بسم الله الرحمن الرحیم، محمد رسول الله، عجبت لمن ایقن بالموت کیف یفرح، عجبت لمن ایقن بالقدر کیف یحزن؟ و عجبت لمن رای الدنیا و تقلبها باهلها کیف یرکن الیها، و ینبغی لمن غفل عن الله الا یتهم الله تبارک و تعالی فی قضائه و لا یستبطئه فی رزقه»؛
تعجب می‌کنم برای کسی که یقین به مرگ دارد چگونه شادی مستانه می‌کند؟ تعجب می‌کنم برای کسی که یقین به قضا و قدر الهی دارد، چگونه اندوهگین می‌شود، تعجب می‌کنم برای کسی که دنیا و دگرگونی‌های آن را با اهلش می‌نگرد، چگونه بر آن اعتماد می‌کند؟ و سزاوار است آن کسی که از خداوند غافل می‌شود، خداوند متعال را در قضاوتش متهم نکند، و در رزق و روزی رساندن او را به کندی یاد ننماید.
وی ادامه داد: یکی از مسائل در تاخیر در ازدواج، مشکلات مالی است ولی این روایت آن را نفی می‌کند و می‌فرماید روزی را خداوند تضمین فرموده است؛ در ذیل روایت بیان شده است که امام(ع) به راوی کمک کرد تا قلم در دوات بزند و این گنج را بنویسد.
سیدمنذرحکیم با بیان اینکه امام(ع) معیار کمال انسانی را تقوا برشمرده است، اظها کرد: راوی گفته است من به امام رضا(ع) عرض کردم پدری بالاتر از پدر شما در دنیا وجود ندارد و امام(ع) فرمودند دلیل این شرافت، تقواست، اگر چنین معیاری در زندگی فردی و اجتماعی ما نهادینه شود قطعا جامعه را متحول خواهد کرد و مراتب کمال هم براساس مراتب تقوا شکل خواهد گرفت.
وی افزود: مامون از امام رضا(ع) می‌پرسد اینکه گفته شده است که علی قسیم النار و الجنه است یعنی چه؛ امام رضا(ع) فرمودند پیامبر به علی فرمود تو قسمت‌کننده آتش دوزخ و بهشت هستی و به آتش می‌گویی این شخص برای تو و این شخص برای من یعنی علی(ع) است که براساس معیار تقوا عهده‌دار تقسیم مؤمنان و جهنمیان است.
اهمیت خردمندی
سیدمنذرحکیم با اشاره به نقش خرد در ایجاد خانواده شایسته بیان کرد: ابن سکیت از امام رضا(ع) نقل کرده است که خردمندی و خردورزی مهمترین شاه کلیدی است که انسان را به سعادت می‌رساند. روایت دیگر اینکه امام رضا(ع) به نقل از پیامبر(ص) فرمودند که روزی خود را با دادن صدقه پایین بیاورید یا اگر کسی احساس کرد که روزی به او فشار وارد می‌کند استغفار کند کما اینکه در سوره مبارکه هود آمده است. همچنین در روایت دیگری داریم که انسان به یاد خدا بیفتد و استغفار کند؛ در روایت دیگری داریم که فرمودند کودکان چون پاک هستند دعا کنند زیرا دعا با اخلاص نیت مستجاب است.
نظرات