سخنرانی در دومین نشست از سلسله‌ نشست‌‌های پژوهشی «دین و سلامت»

دومین نشست از سلسله‌ نشست‌‌های پژوهشی «دین و سلامت» به همت معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان و با مشارکت موسسه الهادی(ع) با پیام حضرت آیت‌الله صافی گلپایگانی و با حضور علما، اساتید، نخبگان، مدیران، فقه‌پژوهان و طلاب حوزه علمیه مشهد در مدرسه علمیه سلیمانیه مشهد برگزار شد. در این نشست دو روزه، دو میزگرد با موضوع «جایگاه مسائل مستحدثه در فقه تشیع» و «تعامل حوزه علمیه با دانشگاه در حل مسائل مستحدثه» با حضور و سخنرانی اساتید برپا گردید.

استاد سید منذر حکیم، رئیس پژوهشکده الذریه النبویه در میزگرد «جایگاه مسائل مستحدثه در فقه تشیع: امروزه باید به واقعیت‌های موجود نظر انداخت؛ باید دید وضع موجود معلول چه رخدادهایی هستند، چراکه این‌ها‌‌ می‌توانند معلول علت‌های دیگری باشد که به نظام آموزشی ما باز‌‌ می‌گردد.

باید دید مسائل مستحدثه در فقه امامیه ما در طول تاریخ چه جایگاهی داشته و این قابل ارزیابی است، از ابتدای تاریخ با توجه به بیان «و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها إلی رواه حدیثنا»‌‌ می‌توان فهمید که اهل‌بیت(ع) همواره شرائط زمان را پیش‌بینی و خود را برای آینده آماده‌‌ می‌کردند.

حوزه‌های علمیه باید پیشتاز، جلوتر و در آینده زمان باشند که این سخن پشتوانه علمی بر مبنای بیانات مقام معظم رهبری دارد که حوزه‌های علمیه باید پیشرو باشند. تعبیر ‌‌‌آیت‌الله وحید خراسانی همین بود که پیشاپیش زمان باید حرکت کنید و این باید ظرفیتی باشد تا انسان بتواند فرازمانی باشد.

قاعدتاً ما باید به دنبال آن باشیم که وضع موجود معلول چه عناصر و عواملی است و چه اتفاقاتی افتاده که نه طلبه ما تا دغدغه ایجاد نشود به دنبال مسائل مستحدثه‌‌ نمی‌رود، پس باید در برنامه آموزشی و سبک پژوهشی حوزه‌های علمیه واکاوی کنید و طلاب نسبت به مسائل مستحدثه و روز دغدغه داشته باشند تا امثال شهید صدر، شهید مطهری و علامه طباطبایی تربیت شوند.

بزرگان تنها بر اساس برنامه آموزشی پیش نرفتند، بلکه توأمان با آن خودسازی داشتند، باید ریشه‌ها را درست کرد و نقشه راهی برای آنچه که محصول و فراورده‌اش این باشد که فقیه و متفقه ما کاربردی و بروز عمل کند، ترسیم شود. قرآن کریم ظرفیت و توانمندی ایجاد کرده و به روش قرآن به کلیه مسائل اصولی از جهان‌بینی و تاریخ‌شناسی با آینده‌نگری‌‌ می‌توان نگاه کرد و بدون شک اساتید و بزرگانی که به دنبال تاریخچه مساله فقهی‌‌ می‌روند توانمندترند.

در حقیقت اگر انسان وارد عرصه تاریخ نشود نگاه و فهم او آسیب دیده و دچار سطحی‌نگری خواهد شد، برای عمق بخشی و دوری از سطحی‌نگری، باید ابزار آن ایجاد و دلائل و اصول تعمق بخشی نیز به وجود بیایند و در پاسخگویی به مساله فقیه هم در زمان شهید صدر و هم شهید مطهری کسانی بودند که در تاریخ کار کردند و با خروجی‌های جدید بیرون آمدند و قرآن این ظرفیت تاریخ شناسی را مطرح کرده که البته نه در کتب اصولی و نه فقهی نیاز به تاریخ مطرح نشده است.

حوزه‌های علمیه باید در حوزه مسائل مستحدثه به دنبال روش حل مسائل باشند، یکی از اهداف نشست پاسخ به برخی پرسش‌ها و شبهاتی است که راجع به وضع موجود حوزه‌های علمیه از لحاظ توجه به مسائل نوپدید وجود دارد و حوزه چه میزان در این زمینه پاسخگو است.

امروزه ما حتماً به حوزه فعالی نیاز داریم که عناصر اصلی آن پژوهشگران با انگیزه و روشمند بوده و باید دید چه کارهایی‌‌ می‌توان ترتیب داد، تا به حوزه علمیه ایده آل در پاسخگویی به مسائل مستحدثه رسید.

در این راه اگر توانستیم مسائل غیر مستحدثه را خوب سامان دهیم‌‌ می‌توانیم مسائل مستحدثه را نیز در پرتو مسائل روشن تبیین کنیم که البته نباید از خط قرمزهای شارع مقدس تجاوز کرد، باید کارهای جدید صورت گیرد؛ در حقیقت آن پیش‌شرط‌های ورود به مسائل مستحدثه را باید دید و قواعد تأثیرگذار در فهم مسائل را درک کرد؛ همچنین باید پل ارتباطی بین تخصص‌های متعارف در راستای حل مسائل مستحدثه شکل بگیرد و راه‌های ایجاد پل ارتباطی مورد بحث و تبادل نظر باشد.